Tìm hiểu về lễ hội phát cháo Laba của người Hoa

Laba là một thuật ngữ trong tiếng Trung Quốc, trong đó “La” ám chỉ tháng 12 âm lịch hàng năm và “ba” biểu thị số 8. Vào ngày này, người Trung Quốc đến chùa cầu nguyện cho những người đã khuất, mong ước một vụ mùa mới bội thu, sức khỏe, tài lộc, và đây cũng là một ngày lễ quan trọng trong sinh hoạt Phật giáo.

1. Lễ hội phát cháo Laba là gì?

Lễ hội Laba, hay còn gọi là Tết Lạp Bát, là một lễ hội truyền thống lâu đời của người Hoa, từ Trung Quốc du nhập sang Việt Nam và được người Việt Nam đón nhận như một nét văn hóa đặc trưng. Lễ hội này mang nhiều ý nghĩa quan trọng, thể hiện lòng biết ơn đối với tổ tiên, cầu mong sức khỏe, bình an và may mắn cho bản thân và gia đình trong năm mới.

2. Nguồn gốc lễ hội Laba

Lễ hội Laba bắt nguồn từ Phật giáo, tương truyền vào ngày mùng 8 tháng 12 năm Ất Sửu (năm 249 TCN), đức Phật Thích Ca Mâu Ni sau khi thành đạo đã ngồi thiền định dưới gốc cây Bồ đề 7 ngày 7 đêm mà không nhận thức được thời gian. Khi đó, một vị trưởng lão đã nấu cháo từ 8 loại ngũ cốc dâng cúng cho đức Phật. Sau khi ăn cháo, đức Phật đã lấy lại sức lực và tiếp tục thiền định. Từ đó, ngày mùng 8 tháng 12 được xem là ngày Laba và được Phật giáo kỷ niệm như một ngày lễ quan trọng.

3. Các hoạt động trong lễ hội Laba

Nấu cháo Laba: Món ăn đặc trưng trong Lễ hội Laba là cháo Laba, được nấu từ 8 loại ngũ cốc như gạo nếp, tẻ, đậu đỏ, đậu đen, hạt sen, long nhãn, táo tàu,… Cháo Laba có vị ngọt thanh, thơm ngon và mang nhiều ý nghĩa tốt lành. Theo quan niệm dân gian, ăn cháo Laba vào ngày này sẽ giúp cơ thể khỏe mạnh, tinh thần minh mẫn và gặp nhiều may mắn trong năm mới.
Cúng bái tổ tiên: Vào ngày mùng 8 tháng 12 âm lịch, các gia đình thường cúng bái tổ tiên để tưởng nhớ và cầu mong may mắn.
Tham gia các hoạt động văn hóa: Trong Lễ hội Laba diễn ra nhiều hoạt động văn hóa như: thi nấu cháo Laba, thi gói bánh Laba, biểu diễn nghệ thuật,…
Mua sắm: Lễ hội Laba cũng là dịp để mọi người mua sắm các vật dụng cần thiết cho năm mới.

4. Ý nghĩa lễ hội Laba

Lễ hội Laba mang nhiều ý nghĩa văn hóa và lịch sử đặc biệt. Để hiểu rõ hơn về lễ hội này, hãy cùng khám phá lịch sử hình thành và phát triển của nó qua những mốc thời gian quan trọng sau:

Nguồn gốc từ Phật giáo: Lễ hội Laba bắt nguồn từ Phật giáo, tương truyền vào ngày mùng 8 tháng 12 năm Ất Sửu (năm 249 TCN), đức Phật Thích Ca Mâu Ni sau khi thành đạo đã ngồi thiền định dưới gốc cây Bồ đề 7 ngày 7 đêm mà không nhận thức được thời gian. Khi đó, một vị trưởng lão đã nấu cháo từ 8 loại ngũ cốc dâng cúng cho đức Phật. Sau khi ăn cháo, đức Phật đã lấy lại sức lực và tiếp tục thiền định. Từ đó, ngày mùng 8 tháng 12 được xem là ngày Laba và được Phật giáo kỷ niệm như một ngày lễ quan trọng.
Sự lan tỏa của Lễ hội Laba:
- Thời kỳ đầu: Lễ hội Laba ban đầu chỉ được tổ chức trong phạm vi các chùa chiền Phật giáo.
- Thời kỳ nhà Đường: Lễ hội Laba bắt đầu được lan tỏa rộng rãi trong dân gian Trung Quốc.
- Thời kỳ nhà Tống: Lễ hội Laba trở thành một lễ hội quan trọng trong đời sống văn hóa của người dân Trung Quốc.
- Thời kỳ nhà Thanh: Lễ hội Laba tiếp tục phát triển và được du nhập sang các nước láng giềng như Việt Nam, Hàn Quốc, Nhật Bản,…
Lễ hội Laba tại Việt Nam:
- Thời kỳ đầu: Lễ hội Laba du nhập vào Việt Nam thông qua giao lưu văn hóa với Trung Quốc.
- Thời kỳ Pháp thuộc: Lễ hội Laba được duy trì bởi cộng đồng người Hoa tại Việt Nam.
- Sau Cách mạng tháng Tám: Lễ hội Laba dần được người Việt Nam đón nhận và trở thành một nét văn hóa đặc trưng.

5. Lễ hội Laba ngày nay

Tưởng nhớ đức Phật Thích Ca Mâu Ni: Lễ hội Laba là dịp để người dân Phật tử bày tỏ lòng thành kính và biết ơn đối với đức Phật Thích Ca Mâu Ni, vị tổ sư của Phật giáo.
Gắn kết cộng đồng: Lễ hội Laba là dịp để mọi người trong cộng đồng cùng nhau sum họp, chia sẻ niềm vui và vun đắp tình làng nghĩa xóm.
Giữ gìn bản sắc văn hóa: Lễ hội Laba là một phần quan trọng trong kho tàng văn hóa của người Hoa và người Việt. Việc tổ chức lễ hội Laba góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp.

Tuy nhiên, bên cạnh những giá trị cốt lõi, Lễ hội Laba ngày nay cũng có một số biến đổi:

Cách thức tổ chức: Ngày nay, Lễ hội Laba được tổ chức đơn giản hơn so với trước đây. Các nghi thức cúng bái được rút gọn, các hoạt động văn hóa cũng diễn ra trong phạm vi nhỏ hơn.
Ý nghĩa của lễ hội: Ngày nay, Lễ hội Laba không chỉ mang ý nghĩa tôn giáo mà còn có ý nghĩa văn hóa và giải trí. Lễ hội Laba là dịp để mọi người thư giãn và vui chơi sau một năm làm việc căng thẳng.

Để gìn giữ và phát huy những giá trị tốt đẹp của Lễ hội Laba, cần chú trọng:

Nâng cao nhận thức của cộng đồng: Cần tuyên truyền, giáo dục cho mọi người, đặc biệt là thế hệ trẻ, hiểu rõ về ý nghĩa và giá trị của Lễ hội Laba.
Bảo tồn và phát huy các nghi thức truyền thống: Cần bảo tồn và phát huy các nghi thức truyền thống của Lễ hội Laba như: nấu cháo Laba, cúng bái tổ tiên,…
Tổ chức các hoạt động văn hóa phù hợp: Cần tổ chức các hoạt động văn hóa phù hợp với điều kiện thực tế, vừa mang tính giáo dục, vừa mang tính giải trí.
Kết hợp Lễ hội Laba với hoạt động du lịch: Lễ hội Laba có thể được kết hợp với hoạt động du lịch để thu hút du khách, góp phần quảng bá văn hóa của dân tộc.

Lễ hội Laba là một nét đẹp văn hóa truyền thống cần được gìn giữ và phát huy. Việc tổ chức lễ hội Laba góp phần làm phong phú thêm đời sống văn hóa tinh thần của người dân, đồng thời thể hiện lòng biết ơn đối với tổ tiên và cầu mong những điều tốt đẹp cho năm mới.