Chúng ta biết rất nhiều về những gì đã xảy ra trong quá khứ thông qua việc phục hồi và nghiên cứu các vật phẩm khảo cổ. Tuy nhiên, vẫn còn quá nhiều điều mà cho tới ngày nay chúng ta vẫn chưa thể giải thích một cách rõ ràng. Và một trong những món đồ cổ xưa và khó hiểu mà chúng ta tìm được chính là bức tượng nhỏ Dogū được làm ở Nhật Bản thời tiền sử.

Dogū, có nghĩa là “tượng đất”, là những tượng nhỏ bằng đất sét có hình người hoặc động vật có kích thước tương đối nhỏ (từ 10-30cm) được tạo ra vào cuối thời kỳ Jōmon, hay còn gọi là thời kỳ đồ đá mới ở Nhật Bản. Đây là thời tiền sử ở Nhật Bản (khoảng năm 14.000 TCN đến năm 400 TCN). Những bức tượng này có một số đặc điểm kỳ lạ, có lẽ chính điều này khiến chúng trở thành một trong những tác phẩm nghệ thuật cổ xưa độc đáo nhất hành tinh.

Vào đầu thời kỳ Jōmon, những hình thức đồ gốm đầu tiên tại Nhật Bản đã phát triển. Năm 1998, nhà khảo cổ học và nhà động vật học người Mỹ, Edward S. Morse, đã tìm thấy những mảnh gốm đầu tiên từ thời kỳ Jōmon. Chính Morse đã đặt tên cho khoảng thời gian đó; “Jōmon” có nghĩa là “dây đánh dấu”. Phong cách đồ gốm từ thời kỳ đầu của nền văn hóa Jōmon được trang trí bằng cách ấn dây vào đất sét ướt để tạo thành các kiểu dáng và kết cấu khác nhau.

Chúng ta không biết mục đích và tầm quan trọng của các bức tượng nhỏ này cụ thể là gì vì chữ viết ở Nhật Bản chỉ bắt đầu phát triển từ thế kỷ thứ 6 sau Công Nguyên, một thời gian dài sau khi dogū được tạo ra. Dogū chỉ được tạo ra trong thời kỳ Jōmon, và vào thời điểm tiếp theo của thời tiền sử Nhật Bản xảy ra, các bức tượng Dogū cũng không được tạo ra nữa.

Tất cả các lý thuyết và cách giải thích về những gì mà cách bức tượng Dogū đại diện đều là suy đoán và là một trong nhiều lý do tại sao những hình tượng nhỏ bằng đất sét này lại rất bí ẩn. Trên thực tế, chúng ta biết được rằng có một số phong cách tạo hình Dogū khác nhau, phần lớn phụ thuộc vào nơi tìm thấy các đồ tạo tác và khoảng thời gian mà Dogū được tạo ra.

Khi nhìn vào tượng Dogu, du khách có để ý thấy chúng giống như những hình người mặc một loại trang phục nào đó không? Một bộ đồ du hành vũ trụ? Các bức tượng được mô tả đang đội chiếc mũ sắt hoặc mang kính bảo hộ, một số có cái đầu “thon dài” kỳ lạ, và một số có đôi mắt hình quả hạnh. Đôi mắt được tạc luôn luôn không tương xứng tỷ lệ với cơ thể.

Nhưng điều thú vị nhất có lẽ là việc các bức tượng Dogu có ý nghĩa biểu tượng cho “Thần linh”. Phần lớn các Dogū được tìm thấy đều có hình dáng cơ thể phụ nữ. Các đặc điểm chung bao gồm: mắt to, eo nhỏ, hông rộng và đôi khi bụng to như bụng bầu. Nhiều học giả tin rằng những bức tượng nhỏ này là đại diện của một nữ thần mẹ trong nền văn minh cổ xưa của Nhật Bản. Điều này được đưa ra bởi Dogū khá giống với những bức tượng nhỏ thời kỳ đồ đá mới khác như: Thần Vệ nữ của Willendorf. Có khả năng Dogū là vật phẩm “dường như có liên hệ với các nghi lễ sinh sản và nghi lễ pháp sư Shaman”.

Vẻ ngoài của Dogū trông như thể nó đang đeo kính bơi hoặc có khuôn mặt hình trái tim rõ ràng. Điều thú vị nữa là hầu hết các Dogū được tìm thấy đều có các dấu hiệu trên mặt, vai và ngực có thể cho thấy chúng có hình xăm. Gần như tất cả đều được phát hiện trong các ngôi mộ hoặc các vòng tròn đá, từ đó khiến người ta ngờ rằng chúng được sử dụng trong các nghi lễ tôn giáo hoặc pháp sư.

Có 4 hình dạng khác nhau của Dogū: “kiểu phụ nữ mang thai”, “kiểu cú có sừng”, “kiểu mắt híp” và “kiểu lông mày hình trái tim hoặc lưỡi liềm”. Loại mắt híp, còn được gọi là “Shakōkidogū”, đã trở nên nổi tiếng và dễ nhận biết đến mức nhiều người Nhật Bản nghĩ đến Shakōkidogū khi ai đó nhắc đến các nhân vật Dogū.

Liên quan đến đồ gốm thời kỳ Jomon, tùy vào khu vực và dạng thức khai quật mà những bức tượng tìm được có một số kiểu dáng khác nhau. Theo thông tin của Bảo tàng Lịch sử Quốc gia Nhật Bản, cho đến nay các nhà nghiên cứu đã tìm được khoảng 15.000 bức tượng. Hầu hết những bức tượng Dogu đều được tìm thấy ở miền Đông Nhật Bản, một số ít được tìm thấy ở miền Tây.

Mặc dù trên thực tế nhiều ý kiến cho rằng các bức tượng này có liên hệ với các vị thần, nhưng mục đích chính xác của tượng Dogū là gì thì vẫn chưa có câu trả lời rõ ràng. Rất có thể Dogū được sử dụng làm hình nộm để thực hiện một số ma thuật của các thầy phù thủy hoặc các pháp sư. Theo ghi chép của Timothy Insoll, tác giả cuốn sách “Bảo tàng văn hóa mới Jomon Hakodate, Minamikayabe, Nhật Bản”, thì có lẽ người xưa tin rằng có thể chuyển bệnh tật hoặc những điều không may sang Dogū, rồi đập vỡ bức tượng đi thì sẽ khỏi bệnh hoặc làm tan biến những điều bất hạnh khác. Vậy chăng, ngày nay, rất hiếm khi tìm thấy một Dogū nguyên vẹn. Hầu hết các Dogū được tìm thấy đều bị mất chân, tay hoặc một bộ phận cơ thể khác. Trong khi một số bị gãy, đã có một số Dogū được tìm thấy có chi đã bị cắt đứt một cách có chủ ý.

Với những người theo thuyết phi hành gia cổ đại lại đưa ra những lời giải thích khác khá thú vị. Họ cho rằng những bức tượng nhỏ này đại diện cho những du khách ở thế giới khác, những sinh vật ngoài hành tinh đã đến Trái đất hàng ngàn năm trước.

Những bức tượng Dogū có hình dáng giống con người nhưng chắc chắn không phải là con người. Bộ đồ bí ẩn mà những bức tượng này mặc, chiếc mũ sắt và thứ như là kính bảo hộ chỉ là một vài trong số những đặc điểm lạ lẫm đối với thời kỳ đó trong lịch sử loài người.

Điều này đặt ra một số câu hỏi thú vị: Có phải các nghệ thuật gia cổ đại đã nhìn thấy những sinh vật giống với Dogu? Hay là những bức tượng bí ẩn là kết quả của trí tưởng tượng của người cổ đại?

Với bản chất bí ẩn và đặc điểm kỳ lạ, tượng Dogū đã trở thành một trong vô số những lý thuyết gây tranh cãi. Theo Erich von Däniken, người đầu tiên đưa ra giả thuyết những nhà du hành vũ trụ cổ xưa vào cuối những năm 1960 và đầu những năm 1970 trong cuốn sách bán chạy “Chariots of the Gods” (Cỗ xe ngựa của các vị thần), xuất bản năm 1968 thì tượng Dogū (trong sách còn gọi là tượng Tokomai Nhật Bản)… có những chi tiết khá hiện đại, như những cái chốt hay mắt kính trên mũ bảo hộ”. Những chi tiết này không ăn khớp với thời điểm chúng được tạo ra.

Vậy tượng Dogu là biểu tượng của Thần linh hay phải chăng là một loài sinh vật ngoài hành tinh nào đó đã đến trái đất chúng ta từ hàng ngàn năm trước, đây vẫn là một ẩn số mà các nhà khoa học hiện nay chưa giải thích được. Nếu du khách tò mò về điều này, nếu có dịp du lịch Nhật Bản, hãy thời gian để khám phá thêm nhé!