Lễ hội Gion (Gion Matsuri) là một trong ba lễ hội lớn nhất của “xứ Phù Tang” (cùng với Lễ hội Tenjin ở Osaka, Lễ hội Kanda ở Tokyo); và cũng là một trong những lễ hội lâu đời nhất ở Nhật Bản với lịch sử hơn 1.000 năm.

Lễ hội Gion bắt đầu được tổ chức thường niên từ năm 970. Vào thời nội chiến Onin (1467-1477), lễ hội từng bị tạm ngưng những 33 năm và được đưa trở lại từ năm 1500.

Lễ hội Gion bắt nguồn từ lễ tẩy trần để làm dịu đi suy nghĩ gây hỏa hoạn, lụt lội, động đất của các vị thần, theo phong tục của người dân địa phương. Vào năm 869, người dân phải chịu một trận đại dịch bệnh nghiêm trọng, Hoàng đế Seiwa đã tới Đền Yasaka cùng người dân gửi lời cầu nguyện tới các vị thần. Nhật hoàng đã cho làm 66 cỗ xe trang trọng tượng trưng cho 66 tỉnh thành để cùng tham gia cầu nguyện và dịch bệnh đã được dập tắt. Từ đó tới nay, Lễ hội Gion được tổ chức thường xuyên.

Đối với người dân Kyoto nói riêng và người Nhật nói chung, lễ hội này cũng mang ý nghĩa rất to lớn, vừa phản ánh một nền văn hoá lâu đời, vừa là dịp để nhắc nhở con cháu về một nền văn hoá thiêng liêng thông qua tạo dựng không gian thiêng liêng bằng những nghi lễ có từ thời xa xưa, bao gồm kiệu rước, diễu hành,… Thông qua lễ hội mà thể hiện sức mạnh cộng đồng, địa phương và rộng hơn là sự gắn kết của cả một dân tộc. Họ thờ chung một vị thần, có chung một mục tiêu là hướng đến sự ấm no hạnh phúc.

Ngày nay, Lễ hội Gion được tổ chức tại Đền Yasaka ở Kyoto, diễn ra trong suốt 1 tháng (từ ngày 1 đến 31/7) với rất nhiều hoạt động sôi nổi, thu hút rất nhiều người tham gia. 

Điểm nhấn của Lễ hội Gion là Lễ diễu hành Yamaboko Yunko được tổ chức vào ngày 17/7. Trên khắp đường phố ở Tokyo, các cuộc diễu hành qua nhiều đường phố từ 9h00 đến 13h00 của hơn 32 cỗ kiệu rực rỡ cùng với các giai điệu truyền thống (Matsuri-Bayashi). Các cỗ kiệu chạm trổ hay sơn son thếp vàng, được trang hoàng với thảm, cồng chiêng, sáo và trống, được rước ngang qua thành phố. Những ngôi nhà và các cửa hiệu cổ xưa mở toang hết các cửa, phô ra những món đồ quý giá, bảo vật gia truyền. Những người tham gia lễ hội nổi bật với những bộ trang phục truyền thống kín đáo, tinh tế với nhiều màu sắc, hoa văn của “xứ Phù Tang” càng làm cho Tokyo thêm náo nhiệt và xinh đẹp, lộng lẫy…

Để chuẩn bị cho buổi diễu hành, từ nhiều ngày trước đó, những chiếc cỗ kiệu đã được trang trí các món đồ thủ công tinh xảo cùng nhiều đồ vật mang đậm nét văn hóa truyền thống của Nhật Bản. Có hai loại kiệu khác nhau: Yama và Hoko. Hoko là loại kiệu hai tầng, trọng lượng khoảng từ 7-9 tấn (có khi lên đến 12 tấn), chiều cao lên đến 25m, kiệu có 4 bánh xe, đường kính khoảng 1,9m. Để di chuyển kiệu khổng lồ này, người ta cần đến 40-50 người kéo kiệu gọi là Hikiko, 4 người ngồi trên mái của kiệu để kiểm soát di chuyển gọi là Yanekata, 2 người đứng trước hô khẩu hiệu gọi là Ondori, ngoài ra tầng hai còn có đến 35-40 người đứng trên kiệu chơi nhạc cụ để lễ hội thêm phần khí thế. Khác với Hoko, kiệu Yama nhỏ hơn. Kiệu Yama được 14-24 người vác trên vai, tùy theo vật liệu, đồ trang trí trên kiệu như búp bê, dù giấy, cây trừ tà… mà kiệu có trọng lượng khác nhau, thường là vào khoảng từ 0,5-1 tấn. Buổi diễu hành sẽ có tất cả 32 kiệu, trong đó có 23 kiệu Yama và 9 kiệu Hoko. Trong đó, cỗ kiệu đầu dành một vị trí đặc biệt cho đứa trẻ được chọn lựa như là đại diện của Thần đền. Nhiều nhà văn hóa Nhật Bản cho rằng, thậm chí một số họa tiết được trang trí ở các loại cỗ kiệu này còn giữ được tính truyền thống và huyền thoại từ các câu chuyện của phuơng Tây, điều này càng mang lại hương vị về tính quốc tế của lễ hội.

Các cỗ kiệu sẽ được diễu hành qua các khu phố chính ở Kyoto như: Shijo Doori (từ ga Kawaramachi đến ga Karasuma), Kawaramachi Doori (từ ga Kawaramachi đến ga Kyoto Shiyakusho), Oike Doori (từ ga Kyoto Shiyakusho đến ga Karasuma Oike Doori). 

Ngoài Lễ diễu hành Yamaboko Yunko, Lễ hội Gion còn có rất nhiều hoạt động chuẩn bị, vui chơi, hội họp rất phong phú như: Omukae-Chochin (nghi lễ đám rước được tổ chức để chào đón các Mikoshi – đền thờ di động); Mikoshi-Arai (nghi thức thanh tẩy Mikoshi); Lễ dựng kiệu Hoko và Yama, Gion Bayashi (các buổi lễ thử kéo kiệu Hoko và Yama); Lễ viếng thăm điện thờ của những đứa trẻ chigo (trẻ em làm nhiệm vụ giúp đỡ các nhà sư trong việc cử hành các nghi lễ, ca hát) của Ayagasaboko; các cuộc diễu hành đèn lồng và diễu hành kiệu. Bên cạnh đó, các buổi biểu diễn kịch Kyogen, nghi thức cắt dây, múa trừ tà Iwami Kagura, triển lãm các bảo vật gia truyền của người dân địa phương cũng được tổ chức.

Trong những ngày này, khu vực thương mại của Kyoto sẽ được dành riêng cho người đi bộ với một dãy phố dài gồm các quầy hàng bán thức ăn truyền thống của Nhật Bản như Yakitori (gà xiên nướng), Taiyaki (bánh cá nướng), Takoyaki (bạch tuộc viên), Okonomiyaki (bánh xèo Nhật Bản) và rất nhiều loại bánh ngọt đặc sắc khác.

Lễ hội Gion còn mang lại những bữa tiệc màu sắc và âm thanh, sự thân tình và cởi mở của người dân địa phương đối với khách nước ngoài. Du khách Book Tour Nhật Bản của chúng tôi và tham gia Lễ hội Gion sẽ không bao giờ quên được những khoảnh khắc thật thú vị và quyến rũ!